Cột đá, cột đồng trụ đá là những thứ không thể thiếu trong kiến trúc chùa, đền thờ, nơi thờ cúng tâm linh ở Việt Nam. Cột không chỉ giúp nâng đỡ chịu lực cho công trình mà còn là dấu ấn nghệ thuật và biểu tượng tâm linh của các kiến trúc như nhà thờ, đình chùa, từ đường… Để làm nên một cột đá đẹp cần có hiểu biết về chất liệu, cấu tạo và ý nghĩa của những hoa văn trên cột đá.
Cột Đá là gì?
Cột đá là điểm chịu lực của công trình và cũng là nét đặc trưng tiêu biểu thể hiện được linh hồn của cả kiến trúc, cột là một phần không thể thiếu của bất kỳ nơi nào dù là nhà thờ, đình – chùa – miếu hay nhờ thờ họ.
Cột được chế tác từ các vật liệu thiên nhiên như đá tự nhiên, đá xanh nguyên khối, đá xanh rêu, đá xanh đen, đá trắng… và là điểm nhấn của nhiều công trình kiến trúc từ xưa đến nay ở cả Tây Phương và Đông Phương.
Chất liệu đá với nhiều màu sắc khác nhau mang vẻ đẹp tự nhiên và có thể hoà hợp với nhiều công trình chất liệu khác như gỗ. Tuỳ vào bàn tay người thợ mà cột sẽ được biến hoá vô cùng đa dạng về cả kiểu dáng, mẫu mã, kích thước và hoa văn điêu khắc trên đó.
Nhưng ngoài là điểm nhấn bắt mắt từ xa thì đây cũng là những điểm chịu lực vững chắc cho cả công trình.
Vì xem cột như là xương sống nâng đỡ cho cả công trình nên ông cha ta từ xưa vẫn dùng vật liệu như đá núi để làm cột cho những nơi mang tính tâm linh như nhà thờ, từ đường.
Cột đá không chỉ nâng đỡ phần mái phía trên mà còn là những điểm chịu lực chính hỗ trợ cho các vách khiến công trình kiên cố hơn.
Ngoài ra, vì thường làm bằng các chất liệu có độ bền vĩnh cửu nên cột đá dù có trải qua bao nắng mưa sương gió thì vẫn vững chãi không sờn, làm chỗ dựa cho cả khối kiến trúc. Thậm chí các cột trụ làm bằng đá thì lại càng thu hút hơn qua năm tháng với vẻ ngoài cổ kính và bí ẩn.
Về mặt văn hoá và tâm linh thì cột đá là nơi ghi dấu của bao thế hệ với những câu đối của bậc tổ tiên răng dạy con cháu hay các khắc hoạ linh vật mang ý nghĩa linh thiêng.
Là nơi thường ghi dấu những ghi chép của gia tộc, những ký hoạ thiêng liêng tâm linh, cột đá vừa nâng tầm giá trị kiến trúc và khiến công trình mang ý nghĩa đặc biệt với những người đến viếng thăm về sau.